اصلاح الگوی کشت یکی از طرح‌های مهم در بخش کشاورزی است که این روزها در مناطق مختلف کشور و از جمله استان همدان در دست اجرایی شدن است.
وضعیت حادث شده برای آب در همدان بیشتر از آن جهت است که علاوه بر مشکلاتی که شبکه توزیع در این استان دارد مصرف نادرست آب به خصوص در بخش کشاورزی در طول سالیان اخیر در بروز پدیده خشکسالی و کمبود آب در همدان نقش موثری داشته است.
این شرایط یک تراژدی دو سویه را در حال حاضر ایجاد کرده است به طوری که با کاهش منابع آبی وضعیت کشاورزی هم مانند گذشته نیست و به نظر می رسد نبود آب در این بخش هم خود را نشان داده است.
بر همین اساس بحران خشکسالی و کم آبی که یکی از مشکلات جدی همدان محسوب می شود، در سال های اخیر همواره موجب دغدغه بوده و ضرورت کاهش مصرف آب را در دو بخش خانگی و کشاورزی را نسبت به بخش صنعت بیشتر کرده است.
این در حالی است که جمعیت زیادی از نیروهای جوان روستاها به کارهای کاذب در حاشیه شهر همدان روی آورده و بیشتر افراد مشغول در زمین های کشاورزی در این استان افرادی پا به سن گذاشته، مسن و یا از کارافتاده هسنند.
بر همین اساس تولیدات کشاورزی در همدان با اینکه گفته می شود حدود ۸.۴ میلیون تن است اما تحت تاثیر کمبود بارش و نبود آب قرار گرفته و نتوانسته در سال های اخیر بیشتر از این رقم رشد را تجربه کند.
از طرفی چون کشاورزان به روش های سنتی کشت می کنند و نیروی جوان و باسواد در روستا کمتر از گذشته شده است در نتیجه آموزش شیوه های نوین کشاورزی نیز چندان جذابیتی برای کشاورزان همدانی ندارد و به ندرت می توان افرادی را یافت که در حال حاضر با روش های به روز دنیا تولید محصول می کنند.
این شرایط در حالی است که اگر سیستم کشاورزی در همدان همچون گذشته فعالیت کند و در صدد تغییر و یا اصلاح روش های خود نباشد نه تنها چون سالیان قبل محکوم به پرمصرف ترین بخش توزیع آب در همدان می شود بلکه با کمبود منابع آبی تولید محصولات در این بخش هم افت می کند.
عزم جدی برای اصلاح الگوی کشت در جهادکشاورزی همدان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت‌شرایط موجود آبی در همدان بیشتر از همیشه نیاز به تغییر روش های کشاورزی را نشان داد، گفت: در جهادکشاورزی استان همدان عزم خود را جزم کرده ایم که تغییر و اصلاح الگوی کشت را در بین کشاورزان و مزرعه داران همدانی ایجاد کنیم.
رضا بهراملو اظهار داشت: در شرایط کم آبی به طور قطع تولید محصولات کشاورزی نیز تحت تاثیر قرار می گیرد و باعث می شود به مرور زمان بیابان زایی افزایش پیدا کند.
وی افزود: در دو دهه گذشته بیش از ۱۰۰ هزار هکتار در استان همدان تبدیل به دیم شده و شوری در برخی دشت ها از جمله قهاوند و کبودراهنگ افزایش پیدا کرده است که در بلند مدت همدان را با پدیده بیابان زائی مواجه خواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه گفته می شود همدان سهم بالایی در تولیدات کشاورزی دارد اما سال ها است تولیدات این استان ۸.۴ میلیون تن است، عنوان کرد: این شرایط در حالی بوده که وضعیت آبی همدان مانند امروز نبوده و آب به اندازه کافی موجود بوده است بر همین اساس پیش بینی می شود با وضعیت کنونی آب و بارش های گذشته محصولات کشاورزی هم افت کنند.
بهراملو افزود: این شرایط در حالی است که با رشد جمعیت و با تاکیدی که اسناد بالا دستی بر افزایش جمعیتی همدان دارند نیاز به آب، غذا، انرژی و اشتغال بالا خواهد رفت در نتیجه نیاز به تولیدات کشاورزی نیز بیشتر از گذشته می شود چرا که تامین غذا بسته به تولیدات با کیفیت در بخش کشاورزی است بنا بر این باید به دنبال راهکاری باشیم تا در شرایط موجود نه تنها اجازه افت به تولیدات را ندهیم بلکه ۸.۴ میلیون تن محصول کنونی را هم افزایش دهیم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه یکی از روش های بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی مجهز شدن به سامانه های نوین است، گفت: در حال حاضر بیش از ۸۲ درصد اراضی پتانسیل آبیاری سامانه های نوین را در همدان دارند که چیزی حدود ۱۶۱ هزار هکتار از اراضی استان می باشد.
بهراملو افزود:’گفته می شود بیش از ۹۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی استان است که به عقیده بنده دقیق تر آن است که بگوییم ۷۵ درصد چون حدود ۲۵ درصد پرتی آب و سایر موارد است اما متاسفانه به پای کشاورزی گذاشته می شود با این حال برای کاهش مصرف آب در این بخش بیش از ۸۰ درصد اراضی آبی استان را به صورت قطره ای و تحت فشار در آوردیم که از میانگین کشوری نیز با حدود ۴۵ درصد پوشش بالاتر هستیم.
وی با بیان اینکه یکی از برنامه‌های ما در بخش کشاورزی توسعه کشت‌های قراردادی است، گفت: با توجه به وضعیت اقلیمی و محدودیت آب در همدان محصولات استراتژیکی برای استان تعریف شده که باید بر اساس آن تولید محصول داشته باشیم.
وی با بیان اینکه سال گذشته کشاورزی قراردادی توسط خیلی از شرکت‌ها در تولید آلبالو، گوجه فرنگی و ذرت شیرین انجام شد، عنوان کرد: کشاورزانی که محصولات مورد قرارداد با جهاد کشاورزی را کشت می‌کنند مورد حمایت سازمان قرار خواهند گرفت و کشت‌ها به سمت محصولاتی که مدنظر جهادکشاورزی است سوق داده می‌شود.
نبود آموزش کافی برای ترغیب کشاورزان در تغییر الگوهای کشت
رئیس خانه کشاورز در استان همدان نیز با بیان اینکه باید الگو کشت را در بین کشاورزان همدانی تغییر دهیم، گفت: لازم است تا از بدنه دانشگاهیان و اساتید حوزه کشاورزی برای حل بحران آب مشورت گرفته و تصمیماتی اتخاذ شود که به مدیریت مصرف آن کمک کند از طرفی کشاورزان و مردم باید سطح مطالبات خود را در این زمینه بالا ببرند و از مسئولان در این‌باره توضیحات کامل بخواهند.
ابوالقاسم سوزنچی به نبود آموزش کافی برای ترغیب کشاورزان در تغییر الگوهای کشت اشاره کرد و افزود: جهاد کشاورزی می تواند تصمیماتی اتخاذ کمند که هر ساله با نزدیک شدن فصل زراعی جدید کلاس های آموزشی در زمینه تغییر الگوی کشت به کشاورزان برگزار کند و بسیاری از مشکلات و چالش های بحران کم آبی را در استان کاهش دهد .
وی با بیان اینکه متاسفانه در همدان الگوی کشت مناسب با اقلیم وجود ندارد گفت: ما از کشاورزان درخواست تغییر و اصلاح کشت را داریم در حالی که هنوز الگوی مشخصی برای کشت محصولات در همدان نداریم در نتیجه نمی توانیم اقتصاد کشاورزان را تامین کنیم و انگیزه لازم را برای ورود آنان به میدان تغییر و تحول ایجاد کنیم.
سوزنچی تامین امنیت غذایی در استان را در گرو اصلاح الگوی کشت دانست و عنوان کرد: یکی از نهادهایی که در این زمینه مؤثر است، سازمان تحقیقات کشاورزی استان بوده که به نوعی بازوی علمی جهاد کشاورزی است چراکه در مرکز تحقیقات کشاورزی همدان بخش‌ها و ایستگاه‌های متعدد تحقیقاتی وجود دارد و یکی از مهمترین وظایف مراکز تحقیقات نیز اجرای پروژه‌های تحقیقاتی و پژوهشی در زمینه‌های مختلف کشاورزی است.