هفت کتاب تاریخ شفاهی که به همت بنیاد نمایش کودک منتشر شده است، در حاشیه برگزاری بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان رونمایی شد.
با حضور کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی، هنرمندان شرکت‌کننده و مهمانان جشنواره بیست و هفتم، از هفت جلد کتاب بنیاد تئاتر کودک، رونمایی شد.
داوود کیانیان هنر باسابقه عرصه تئاتر و از اعضای هیات موسس بنیاد نمایش کودک، در ابتدای این مراسم ضمن تشکر از امیر مشهدی‌عباس دبیر بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان گفت: این مدیر هنرمند و دبیر باتجربه، امسال فرصتی را در اختیار بنیاد نمایش کودک گذاشت تا کتاب‌هایی را رونمایی کنیم. ما هنرمندان تئاتر کودک و نوجوان خانواده بزرگی هستیم که متاسفانه تنها دو نهاد مدنی داریم؛ انجمن تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر و بنیاد نمایش کودک.
وی افزود: عده‌ای از ما که سالیان سال است در زمینه تئاتر کودک و نوجوان فعالیت داریم، به منظور پاسخ به خواسته‌های این گونه نمایشی، دور هم جمع شدیم و هیئت موسس بنیاد نمایش کودک را متشکل از؛ یداله وفاداری، مسلم قاسمی، یداله آقاعباسی، عباس جهانگیریان، منصور خلج، منوچهر اکبرلو، حسین فدایی‌حسین و من تشکیل دادیم. ما در نظر داشتیم تا به دلیل مشکلات موجود، قدمی کوچک در این راه برداریم و از این رو هیات موسس تشکیل دادیم و بعد دو سال دوندگی بنیاد نمایش کودک را به ثبت رساندیم.
کیانیان با بیان اینکه تئاتر با کار جمعی به وجود می‌آید و نمی‌توان به صورت فردی کاری پیش برد، عنوان کرد: توصیه من این است که ما نیاز به ایجاد نهادهای مدنی داریم تا در این رابطه اهداف‌مان را دنبال کنیم چراکه به تنهایی کاری نمی‌شود، انجام داد.
وی ضمن اشاره به چند موفقیت بنیاد نمایش کودک تصریح کرد: ما بدون هیچ سرمایه مالی در نخستین قدم به نیازهای تئاتر کودک و نوجوان توجه کردیم. از آنجا که تئاتر کودک و نوجوان، نمایشنامه، کتاب تئاتر دانش‌آموزی و تعریفی ندارد؛ در قدم اول به سمت تألیفات برای کودکان و نوجوانان و همچنین مربیانی که در این زمینه کار می‌کنند، روی آوردیم. در قدم دوم در سال ۱۳۹۷ متوجه شدیم که سال ۱۳۹۸ تئاتر کودک ایران صد ساله خواهد شد و بر این اساس از آنجایی که نمی‌دانستیم بنیانگذار تئاتر کودک و نوجوان ایران چه کسی است، پس از مطالعاتی در این زمینه، تصمیم گرفتیم جشن صد سالگی تئاتر کودک و نوجوان را برگزار کنیم.
این هنرمند همچنین اضافه کرد: ابتدا با همه نهادهایی که در زمینه تئاتر کودک و نوجوان فعالیت دارند، دور هم جمع شدیم و آن‌ها را در جریان قرار دادیم و آن نهادها اعلام آمادگی کردند تا از این جریان حمایت کنند اما رفتند و دیگر خبری از آن‌ها نشد و هیچ‌کس قدمی برنداشت و بر این اساس متوجه شدیم که باید روی پای خودمان بایستیم. سپس دو یا سه کتاب منتشر کردیم که اولین آن زندگی جبار باغچه‌بان بود که در زمینه کودکان بسیار فعال بوده است. سپس نمایشنامه‌های قدیمی را با توضیحات باز نشر کردیم و با کمک دو یا سه نهاد جشنی را در همین سالن برگزار کردیم.
وی افزود: قدم بعدی این بود که بررسی کردیم و دیدیم صد سال تئاتر کودک و نوجوان داریم و وارد قرن دوم شدیم. تصمیم بر آن شد تا روایت تاریخ شفاهی را از بزرگوارانی که در میان ما هستند را به انجام برسانیم. طی این برنامه‌ریزی به جز بنیاد نمایش کودک، مرکز اسناد کتابخانه ملی نیز کمک کرد و در ادامه باید کتاب‌ها را چاپ می‌کردیم و از این رو به برخی نهادها پیشنهاد دادیم تا در این راستا به ما کمک کنند اما در نهایت کاری نکردند و سپس موسسه هنرمندان پیشکسوت پیشقدم شد و توسط انتشارات ثالت به تولید رسید.
کیانیان در پایان صحبت‌هایش گفت: این مصاحبه‌ها همچنان در حال انجام است و این روند ادامه دارد چرا که فعالان منسجم تئاتر کودک و نوجوان در سطح کشور بسیارند. سیزده کار اساسی است که ما باید در بنیاد نمایش کودک انجام دهیم و فهرست آن‌ها را در اختیار شورای سیاست‌گذاری جشنواره تئاتر کودک و نوجوان قرار دادیم که در بولتن جشنواره منتشر خواهد شد. بنیاد بر آن است تا مشکلات اساسی و پژوهشی را به سرانجام برساند و از کسانی که علاقمند پژوهش هستند، خواهش می‌کنیم به ما بپیوندند تا این میراث عظیم را به نسل آینده منتقل کنیم.
در ادامه منصور خلج نویسنده، پژوهشگر و از اعضای هیئت موسس بنیاد نمایش کودک، به ایراد سخنانی پرداخت و گفت: تاریخ شفاهی مکمل و پشتوانه تاریخ مکتوب است. نوشتن تاریخ مکتوب ادبیات کودکان و نوجوانان مدتی است که آغاز شده اما تدوین تاریخ شفاهی به همتی نیاز داشته تا به جریان افتد. به این کار وظیفه‌ای نداشتیم و مزدی نستاندیم و نهادی هم حامی‌مان نبود اما خواستیم و توانستیم.
او افزود: در فرصتی درباره اهمیت تاریخ شفاهی به تفصیل خواهم نوشت که چرا در کشور ما بیشتر خاطره‌ها و حرف‌های اهل سیاست و دولتمردان ضبط و گردآوری شده، ولی در مقوله فرهنگ و تئاتر چنین اتفاقی کمتر رخ داده است.
خلج ضمن اشاره به اینکه آنچه نباید مورد غفلت واقع شود ثبت و ضبط تجربه‌ها و دیدگاه‌های آدم‌هایی است که امروز در میان ما هستند، اظهار کرد: ممکن است خدای نکرده فردا نباشد. گفته‌اند هر واقعه‌ای نخست باید بیات شود تا پس از چندین دهه قابلیت ورود به عرصه تاریخ را پیدا کند که امروز نظری قابل تجدیدنظر است.
او افزود: دیگر اینکه امروز ما با معضل شکاف و گسست میان نسل‌ها مواجهیم. گویی نسل فرزندان ما نسبت به نسل پیش از خود نگاهی بدبینانه دارند که چرایش جای پرسش دارد. این ناباوری شاید بی‌دلیل هم نباشد و شاید در جاهایی تقصیر از نسل پیشین هم باشد که آن‌هم جای بحث دارد. یک دلیلش اینکه تجربه‌ها و یافته‌هایش را ثبت نکرده است بنابراین امروز همگان بر این امر واقفند که انتقال تجربیات به نسل بعد بسیار ضروری است.
خلج یادآور شد: این را هم می‌دانیم کمتر اتفاق می‌افتد که هنرمندان حوزه ما تجربه‌هایش را روی نوار ضبط کنند یا شاید احساس می‌کنند که این کار او را حمل بر خودستایی خواهند کرد. ثبت و ضبط تجربه‌ها و دیدگاه‌های آدم‌های هر رشته تنها در ظرف زمانی محدود امکان‌پذیر است؛ زیرا ممکن است دست روزگار این برگ‌ها را از شاخه جدا کند و ناگفته‌های بسیاری را به غبار فراموشی بسپارد که کم نبود و این یعنی قیمت سنگین عمرهای تلف شده که مکتوب نشدند.
این پژوهشگر عنوان کرد: هفت کتاب اینجا پیش روی شماست و به تقریب با ۲۰ هنرمند دیگر مصاحبه‌ها انجام شده و در دست اقدام است؛ اما همین‌جا بگویم برای تدوین تاریخ شفاهی تئاتر کودک و نوجوان نخست اسبابی باید فراهم می‌شد؛ به عنوان مثال گردآوری و فهرست اسامی هنرمندانی که در این حوزه تاثیرگذار و جریان‌ساز بوده‌اند.
او افزود: دیگر طراحی درست پرسش‌هایی که روشنگر زوایای مختلف سبک و سیاق آن هنرمند باشد. بهره‌گیری از مصاحبه‌گرانی آشنا با ادبیات و تئاتر کودک و نوجوان، ضبط صدا و تصویر، مستندات آن‌ها و انتشار مصاحبه‌ها به صورت کتاب در شرایط گرانی کاغذ و نشر و دیگر ملزومات که حدیثش را شما به خوبی می‌دانید. سخن آخر اینکه زمان می‌گذرد و درنگ جایز نبوده و نیست.
منوچهر اکبرلو پژوهشگر و از دیگر اعضای هیئت موسس بنیاد نمایش کودک، دیگر سخنران این جلسه بود و او عنوان کرد: در این برنامه کتاب‌های بنیاد نمایش کودک که درباره نمایش خلاق است و به چاپ مجدد رسیده است، معرفی خواهند شد. مهمترین بخش تئاتر کودک، نمایش خلاق است که کمتر دیده شده چرا که شرایط اجرا ندارند و هیچ جشنواره‌ای برای آن‌ها نیست و تنها در مراکز فرهنگی، مهدکودک‌ها و مدارس اجرا می‌شوند و توجه به این بخش برای بنیاد مهم است.
او اضافه کرد: ویژگی این کتاب‌ها، این است که در آن‌ها به مباحت نظری پرداخته نمی‌شود و صرفاً تجربیات مربیانی است که سه دهه در این حوزه کار کرده‌اند و شامل مباحت کاربردی است. وعده داده شده که در مراحل بعدی تجربیات بقیه نیز منتشر شود.
در پایان از هفت کتاب «یک عمر کودکی» گفت‌وگو با داوود کیانیان نوشته منصور خلج، «حکایت سال‌های کودکی» گفت‌وگو با بهرام شاه‌محمدلو، «دلی که به درد آمده است» گفت‌وگو با رضا فیاضی، «ماندگاری در تئاتر کودک» در گفت‌وگو با قطب‌الدین صادقی، «درختی که هزار جور میوه می‌داد» گفت‌وگو با بانو پروانه باغچه‌بان، «هر کس مورخ زندگی خودش است» در گفت‌وگو با منصور خلج و «کودکی که کودک ماند» گفت‌وگو با رضا بابک نوشته داوود کیانیان رونمایی شد.
همچنین مجموعه کتاب‌های ۶ جلدی نمایش خلاق با عنوان «نمایش خلاق برای کودکان» نوشته منوچهر اکبرلو، «سفر نمایشی به دنیای داستان با نمایش خلاق» نوشته حسین فدایی‌حسین، «نمایش خلاق، آزمایشگاهی برای زندگی نوشته اکرم ابوالمعالی، «مبانی نمایش خلاق» نوشته داوود کیانیان، «گام به گام به سوی تئاتر خلاق» نوشته رضا فیاضی و «نمایش خلاق، راهی به سمت تفکر و تجسم خلاق» نوشته فائزه فیض شیخ‌الاسلام که توسط انتشارات جهاد دانشگاهی به چاپ دوم رسیده است، معرفی شد.